- Bij sommige dienstrijtuigen kan de bok worden verwijderd, de aanspanning wordt dan door een postiljon gemend vanaf het linkerpaard (à la Daumont).
- Zo vallen de o.a. de volgende rijtuigen en de varianten daarvan, onder deze categorie: de Berline, de Coupé, de Landauer, de Victoria, de Calèche, de Barouche, de Landaulette, de Vis à Vis, de Sociable en de Hansom Cab.
Onderstaand worden een aantal veel gebruikte dienst- en stad rijtuigen in het kort beschreven.
Wanneer u de foto aanklikt kunt u de afbeelding beter bekijken.
Berline.
De Berline deed aan het eind van de zeventiende eeuw zijn intrede en ontleende zijn naam aan de naam van de stad Berlijn. Het rijtuig onderscheidde zich van andere rijtuigen doordat op het onderstel, twee langbomen (flèches) waren geplaatst. Vaak werd de kast van het rijtuig gedragen door vier lederen riemen, door deze constructie werd het rijtuig veiliger, begaf een van de riemen het, hetgeen in de praktijk nog al eens voorkwam, dan kwam de kastop de langbomen terecht zonder dat het rijtuig kantelde. Dit voordeel leidde ertoe dat de Berline in de achttiende eeuw het meest gebruikte (reis-)voertuig werd voor zowel in de stad, op het land en bij plechtigheden.
Coupé.
De Coupé is voort gekomen uit de Berline, er ontstond behoefte aan een tweepersoons, lichter reisrijtuig, vooral vanwege het feit dat men zich sneller wilde verplaatsen. De gesloten Berline werd gehalveerd door de voorste zitplaatsen te laten vervallen. Het voorste gedeelte van de kast werd er als het ware afgesneden (in het Frans: coupé). Kenmerkend is de gesloten kast voor twee passagiers met aan beide zijden een portier met een schuifraam. In de voorwand is al of niet een gebogen voorraam aangebracht. Het rijtuig werd veelvuldig gebruikt voor het doen van inkopen in de stad of om op visite te gaan. De Coupé wordt in principe bespannen met een of twee gareel betuigde paarden en vanaf de bok af gereden.
Landauer.
De Landauer ontleend zijn naam aan de vestigingstad Landau in de Pfalz in Duitsland. De toenmalige koning Jozef I van Oostenrijk reisde regelmatig heen en weer tussen Wenen en Landau, daarbij maakte hij gebruik van een rijtuig met kappen welke naar voren en naar achteren werden geslagen/geschoven. Hierdoor werd het reizen comfortabeler men kon profiteren van de frisse lucht. Later werd de kapconstructie verbeterd en ontwikkelde men een goed mechanisme voor het openen en sluiten van de kappen. De Landauer werd een praktisch elegant rijtuig dat vrijwel bij alle weersomstandigheden kon worden gebruikt.
Victoria.
De Victoria werd midden 1800 in Frankrijk ontworpen als een nieuw type huurrijtuig onder de naam Milord, de basis was een cabriolet, maar dan geplaatst op twee assen. Het rijtuig biedt plaats aan twee personen en is een echt zomerrijtuig. De lederen vouwkap biedt zo nodig bescherming tegen plots opkomende regenbuien. Prins Edward van Wales bracht dit rijtuig mee voor zijn moeder koningin Victoria, de koningin maakte veelvuldig gebruik van dit rijtuig, mede door de constructie van het rijtuig. Later werd het rijtuig naar haar vernoemd. Door de lage ruime instap werd het rijtuig erg populair bij dames, vooral om hun garderobe te tonen. De luxe Victoria’s werden geveerd met C-veren waaraan met behulp van lederen riemen de bak werd opgehangen. Bespannen met een tweespan, met gareel betuigde, paarden maakt het geheel een erg chique indruk.
Barouche.
Het rijtuigtype Calèche werd onder de naam Barouche in Engeland bijzonder populair, in de tijd dat de sportrijtuigen nog onvoldoende veilig waren werd dit type rijtuig vaak door de eigenaar zelf gereden. In Engeland was er een club die deze rijtuigen uitbracht bespannen met vier grote paarden. Alleen de achterste zitbank is met een lederen kap beschermd tegen slechte weersomstandigheden, de voorste zitplaatsen werden beschermd met een leren kleed.
Landaulette.
Van oorsprong komt de Landaulette voort uit de Landauer. Net als bij de Coupé ontstond er bij de Landauer ook behoefte aan een tweepersoonsrijtuig. Kenmerkend voor de Landaulette is de lederen kap met de spanbeugels, die naar achteren kan worden weg geklapt. Voor de kap bevinden zich ramen die weg kunnen schuiven in de deuren. De voorkant van de kast is vaak licht gebogen. Dit rijtuig wordt vaak bespannen met een paard, maar een span iets lichtere paarden kan net zo chique staan.
Handsome Cab.
De Handsome-Cab werd ontworpen door de architect J. Handsom en later verbeterd door J. Chapman, het doel was om een veilige tweewieler te bouwen. Het uiteindelijke resultaat werd een rijtuig op tweewielen, met twee zit plaatsen voor de passagiers met daarvoor tweeklapdeurtjes aan de bovenkant voorzien van glas. Deze deuren konden alleen door de koetsier worden geopend en gesloten vanaf zijn hoge zitplaats aan de achterzijde en hij kon door middel van een luikje boven in de kap communiceren met de passagiers. Het rijtuig voldeed uitstekend in de steden en werd een van de belangrijkste vervoersmiddelen. Vaak was er op het dak een imperiaal aanwezig, waardoor het mogelijk was om ook bagage mee te nemen
Vis á Vis.
De Vis-à-Vis wordt ook wel de dubbele Victoria genoemd vanwege het feit dat er plaats is voor vier passagiers, die twee aan twee tegenover elkaar kunnen zitten. De meeste Vis-à-Vis zijn voorzien van twee halve kappen, het is een rijtuig met een lage instap en niet voorzien van portieren, vooral geliefd bij ouderen vanwege de lage instap en de comfortabele zitplaatsen. In Duitsland en Polen en ook in andere Oostbloklanden kwamen vaak sobere Vis-à-Vis rijtuigen voor, die veel voor het vervoer van jagers werden gebruikt.
